جشن هولی؛ رقص رنگ ها در قلب هندوستان
فستیوال هولی که در سراسر جهان با نام «جشن رنگ ها» شهرت یافته، فراتر از یک آیین سنتی، تماشایی ترین نمایشنامه از شادی و پویایی در فرهنگ هند است. این جشنواره با پرتاب پودرهای درخشان و اتمسفر پرشور خود، به عنوان نماد زنده زیباترین و شادترین رویداد این سرزمین شناخته میشود.
امروزه قاب های ثبت شده از این هیاهوی رنگین توسط گردشگران بینالمللی، در کنار شکوهِ بیپایان تاج محل، به شناسنامه تصویری هندوستان تبدیل شده است. اگرچه ریشه های این آیین کهن به جنوب آسیا بازمی گردد، اما جادوی «هولی» مرزها را درنوردیده و اکنون در خیابان های ایالات متحده، بریتانیا و جای جای جهان، هزاران نفر را به میهمانی رنگ و لبخند فرا میخواند.
جشن رنگ هند
جشن هولی چیست؛ سمفونی رنگ ها در قلب تاریخ
فستیوال هولی، سنتی کهن است که قرن هاست در شبهقاره هند طنین انداز میشود. ردپای این آیین را میتوان در اشعار نغزی جستوجو کرد که قدمت آنها به قرن چهارم میلادی بازمیگردد؛ میراثی ماندگار که حکایت از عمق ریشههای این جشن در تاریخ دارد. این رویداد که در جهان با نام «جشن رنگ» شناخته میشود، تجلی آغاز فصل بهار پس از زمستانی طولانی است. هولی در بنمایه خود، نمادی باشکوه از پیروزی خیر بر شر است و نویدبخش زندگی دوباره و امید در کالبد طبیعت و انسان.
بر اساس تقویم هندو، این جشن در ماه «فالگونا» (مطابق با ماه مارس میلادی) برپا میگردد. در سال ۲۰۲۳ میلادی، این فستیوال از تاریخ ۸ مارس آغاز شد و شور و نشاط را به خیابان ها آورد.
جشن هولی چقدر طول می کشد؟
جشنواره «هولی» برخلاف تصور عموم، تنها در یک روز خلاصه نمیشود؛ این رویداد در واقع یک آیین دو روزه است. پیش از آغاز هولی اصلی، مراسم «هولیکا داهان» یا همان «چوتی هولی» (هولی کوچک) برگزار می گردد. در این شب، مردم در کنار شعله های آتش گرد هم میآیند تا با آواز و پایکوبی، خود را از افکار و اعمال منفی سال گذشته رها سازند.
در این میان، اشیاء مختلفی نظیر چوب و برگ و حتی هدایای خوراکی مانند نارگیل و نخود به نشانه گذار از گذشته، در قلب آتش افکنده میشوند. این مراسم نمادی از یک آغاز دوباره و پیروزی بر انرژیهای منفی پایداری است که ممکن است بر افراد غلبه کرده باشند. همچنین، برپایی این آتش بزرگ، ادای احترامی است به داستان نمادین سوختن «هولیکا»، که از محبوب ترین روایت های اساطیری این جشنواره به شمار میرود.
جشن رنگ هند
آداب برگزاری جشن هولی هند
۱. شبِ آتش؛ وداع با تاریکی
در آستانه آغاز این فستیوال باشکوه، شعلههای بلند آتش در جایجای هند زبانه میکشند. مردم با گردآوری هیزم، برگهای خشک و شاخسار درختان، آتشافروزی بزرگی بهراه میاندازند؛ سنتی نمادین که هدف آن خاکستر کردن ارواح شیطانی و پاکسازی مسیر برای نیکی است.
۲. انفجار رنگ در معابر شهری
با دمیدن خورشیدِ روزِ جشن، چهره شهرها دگرگون میشود. خیابانها به بوم نقاشی عظیمی بدل میشوند که رنگهای قرمز، سبز و زرد در آن فرمانروایی میکنند. مردم با شور و شوقی وصفناپذیر، پودرهای رنگی (گلال) را به آسمان پرتاب کرده و پیکر یکدیگر را با این رنگهای نمادین جلا میدهند.
۳. شورِ آب بازی و نبرد شادمانه
بخش هیجان انگیز ماجرا، نبرد آبپاشهاست! از تفنگهای پرفشار آبی گرفته تا بادکنکهای رنگینی که از فراز پشت بام ها فرود میآیند، همگی فضایی مملو از خنده و نشاط می سازند. هیچکس از این باران رنگی در امان نیست و همگان در این شادی دسته جمعی غوطهور میشوند.
۴. طعم شیرین دوستی
پس از فروکش کردن هیاهوی رنگها، نوبت به پیوندهای انسانی میرسد. سفره های رنگین پهن میشوند و اعضای خانواده و دوستان برای صرف وعده غذایی مخصوص جشن گرد هم میآیند. در این میان، سنت دیرینه توزیع شیرینیهای محلی بین همسایگان، حلاوت این روز را دوچندان کرده و پیوند میان جوامع را محکم تر میسازد.
پالت رنگی هولی؛ زبان نمادها در فستیوال رنگهای هند
در آیین باستانی هولی، پاشیدن رنگها تنها یک تفریح ساده نیست؛ بلکه هر طیف رنگی، پیامی عمیق از فرهنگ، مذهب و طبیعت را در دل خود دارد. این رنگها هر کدام فصلی از کتاب باورهای هند را روایت میکنند:
قرمز؛ طنین عشق: این رنگ پرشور، نمادی از پیوند، عشق و باروری است.
زرد؛ میراث خاک: رنگ زرد از زردچوبه ریشه میگیرد؛ ادویهای بومی که ستون فقرات آشپزی و سنتهای آسیای جنوبی محسوب میشود.
نارنجی؛ تبلور خورشید: این رنگ منعکسکننده درخشش بیپایان آفتاب و فوران انرژی در کائنات است.
آبی؛ آرامش الوهیت: رنگ آبی به «کریشنا» پیوند خورده است؛ خدایی که تجسم حفاظت، شفقت و عشق الهی است.
سبز؛ رستاخیز طبیعت: سبزی در این جشن، نوید بخش شروع های تازه و حیات دوباره است.
جشن هولی در کدام قسمت های هند برگزار می شود؟
تجربه حضور در تور هند بدون تماشای شکوه «هولی»، سفری ناتمام است؛ جشنوارهای اساطیری که در هر گوشه از این سرزمین، جلوهای منحصر به فرد دارد. در حالی که شمال هند و مثلث طلایی با کارناوالهای خیابانی و انفجار پودرهای رنگی، جشنی پرتحرک را به نمایش میگذارند، در بنگال غربی و اودیشا، این آیین با حال و هوایی معنوی و در ستایش عشق اساطیری «کریشنا و رادا» برگزار میشود. از سنت هیجانانگیز «ماتکی پهود» در آگرا و تشکیل هرمهای انسانی برای شکستن کوزههای دوغ، تا رقص های محلی و ضیافت های فیل ها در جیپور، هولی پیوندی عمیق میان افسانه های کهن و شادی های مدرن است. این جشنواره، چه در قالب نبرد نمادین زنان و مردان در بارسنا و چه در قالب فستیوال های موسیقی و رنگ های ارگانیک در دهلی، دعوتی است به قلب تپنده فرهنگ هندوستان تا در میان آوازها و طعم های سنتی، خاطرهای ماندگار و رنگارنگ در ذهن هر گردشگری حک شود.
چرا جشن هولی در خارج از هند انقدر محبوب است؟
جشنواره «هولی» یا فستیوال رنگها، تجربهای فراتر از یک آیین مذهبی و جادوییترین بخش در هر تور هند است که در شمال این کشور، بهویژه در مثلث طلایی (دهلی، آگرا و جیپور)، با شکوهی بینظیر برگزار میشود. از کارناوالهای پرشور دهلی جنوبی که در آن فریاد «Holi hai» با رقص و موسیقی و نوشیدنی سنتی «تاندای» در هم میآمیزد، تا مراسم آیینی «دول جاترا» در بنگال غربی و اودیشا که با ادای احترام به عشق اساطیری کریشنا و رادا همراه است، هر گوشه از این سرزمین داستانی متفاوت برای روایت دارد. اگرچه شکوه فیل های تزیین شده در جیپور جای خود را به جشنوارههای بومی در هتل های تاریخی داده است، اما روحِ این جشن که نماد پیروزی خیر بر شر و اتحاد است، امروزه مرزها را درنوردیده و به لطف جامعه بزرگ هند، در سراسر جهان به نمادی از شادی خالص بدل گشته؛ تجربهای که در آن غرق شدن در پودرهای رنگی غیرسمی، خاطرهای ابدی از سفر به سرزمین عجایب میسازد.
واکنش ها به برگزاری جشن هولی خارج از هند
امروزه طنین شادی بخش جشن هولی مرزهای شبه قاره را درنوردیده است؛ با این حال، جهانی شدن این آیین کهن با چالش های تازهای تحت عنوان «تصاحب فرهنگی» روبروست. منتقدان بر این باورند که بسیاری از رویدادهای تجاری و «ماراتن های رنگی» در اروپا و آمریکا، با تقلیل دادن این آیین مذهبی به یک میهمانی پرهیاهو، اصالت آن را خدشه دار کردهاند. در مقابل، برگزارکنندگانی همچون کارو داس معتقدند که این استقبال جهانی، فرصتی بی نظیر برای وفاق اجتماعی و تغییر نگرش های منفی نسبت به جنوب آسیاست. داس تأکید می کند که در دنیای پر از تبعیض امروز، دیدن مردمی از نژادهای مختلف که در کنار هم رنگ می پاشند، تجربهای فراتر از یک سرگرمی ساده است؛ تجربهای که بسیاری را ترغیب میکند با یک تور هند، شکوهِ واقعی و ریشههای عمیق این جشنواره را در قلب خاستگاهش لمس کنند.
هولی در هندوستان؛ جایی که رنگ ها به سخن میآیند!
اگر تماشای تصاویر هولی لبان شما را به خنده واداشته، تصور کنید حضور در میان غوغای رنگ و موسیقی در کوچه پس کوچه های دهلی و جیپور چه تجربهی نابی خواهد بود. وقت آن است که از تماشاگر بودن دست بکشید و خودتان بخشی از این تابلوی زنده شوید. آژانس گردشگری دنیاروسفر با برنامهریزی دقیق و حرفهای در تور ترکبی هند ویژه جشنواره هولی، شما را به قلب این آیین باستانی میبرد تا اصالت، معنویت و شادی بی پایان را در کنار بومیان تجربه کنید. همین حالا با کارشناسان ما تماس بگیرید و پیش از تکمیل ظرفیت، صندلی خود را در این سفر خاطرهانگیز رزرو کنید؛ دنیا را با ما زیباتر ببینید!
